Ένα γράμμα του π.Σεραφείμ Ρόουζ στους γονείς του όταν ήταν φοιτητής.
Στις 14 Ιουνίου του 1964, μια εβδομάδα αφότου κατέθεσε τη διπλωματική του εργασία, έγραψε στους γονείς του αυτό το γράμμα με σκοπό να τους εξηγήσει τούς λόγους για το σχέδιο του:
«Αγαπητοί γονείς,
Είναι μια καυτή μέρα – για το Σαν Φρανσίσκο μοιάζει πολύ με καλοκαίρι. Κατάφερα να τελειώσω την μεταπτυχιακή εργασία μου και την παρέδωσα τελικά την προηγούμενη Παρασκευή, αλλά συνήθως για κάποιο λόγο δε στέλνουν τούς βαθμούς πριν από το Σεπτέμβριο. Ασχολούμαι ακόμα με τα κινεζικά, βοηθάω τον Κινέζο πρώην καθηγητή μου [Τζί-μινγκ Σιέν] να μεταφράσει ένα άρθρο (από τα κινεζικά) με θέμα την κινεζική φιλοσοφία, για ένα περιοδικό φιλοσοφίας. Ή υποκρισία του ακαδημαϊκού κόσμου δεν υπήρξε ποτέ τόσο απροκάλυπτη όσο στην περίπτωση του. Ό καθηγητής μου γνωρίζει περισσότερα για την κινεζική φιλοσοφία, από οποιονδήποτε άλλο στην χώρα και έχει σπουδάσει δίπλα σε αληθινούς φιλοσόφους και σοφούς στην Κίνα.
Όμως δεν μπορεί να βρει δουλειά σε κανένα αμερικανικό πανεπιστήμιο, επειδή δεν είναι πτυχιούχος αμερικανικού πανεπιστημίου και επειδή δεν αναλώνεται σε δημόσιες σχέσεις – με δύο λόγια, επειδή παραείναι τίμιος άνθρωπος!
Είναι αλήθεια ότι στην αρχή επέλεξα την ακαδημαϊκή ζωή, διότι ό θεός μου έδωσε ένα μυαλό για να Τον υπηρετώ και ό ακαδημαϊκός κόσμος είναι ό κατεξοχήν χώρος στον όποιον υποτίθεται ότι χρησιμοποιείται το ανθρώπινο μυαλό. Όμως πλέον, μετά από οκτώ ή εννέα χρόνια στα πανεπιστήμια, ξέρω καλά τί γίνεται εκεί. Λίγοι εκτιμούν και σέβονται το μυαλό και αυτοί είναι καθηγητές της «παλιάς σχολής», οι όποιοι σύντομα θα εκλείψουν.
Για τούς υπολοίπους είναι ζήτημα εξασφάλισης χρημάτων και μιας σταθερής θέσης στην ζωή – χρησιμοποιούν το μυαλό σαν ένα είδος παιχνιδιού, κάνουν έξυπνα τρικ με το μυαλό και πληρώνονται γι’ αυτό όπως οι κλόουν στον τσίρκο. Στις μέρες μας έχει εκλείψει από’ τούς ανθρώπους ή αγάπη για την αλήθεια και αυτοί πού διαθέτουν μυαλό, πρέπει να εκπορνεύουν αυτό το τάλαντο τους για να τα βγάζουν πέρα. Εγώ δεν μπορώ να κάνω κάτι τέτοιο, διότι ή αγάπη μου για την αλήθεια είναι πολύ μεγάλη. Για μένα ή ακαδημαϊκή σταδιοδρομία είναι απλώς μια δουλειά δεν πρόκειται να γίνω δούλος σ’ αυτήν. Δεν υπηρετώ το Θεό στον ακαδημαϊκό κόσμο, απλώς κερδίζω τον επιούσιο. Αν πρόκειται να υπηρετήσω το Θεό σ’ αυτόν τον κόσμο και ν’ αποφύγω έτσι να κάνω τη ζωή μου μια πλήρη αποτυχία, θα πρέπει να το κάνω εκτός των ακαδημαϊκών κύκλων.
Έχω αποταμιεύσει ένα μικρό ποσόν και ελπίζω να κερδίσω λίγα χρήματα ακόμα με καμιά δουλίτσα. Πιστεύω ότι θα τα βγάλω πέρα οικονομικά για ένα χρόνο, κάνοντας αυτό πού υπαγορεύει ή συνείδησή μου: να γράψω ένα βιβλίο για την πνευματική κατάσταση του ανθρώπου σήμερα – θέμα για το όποιο, με τη χάρη του Θεού, γνωρίζω ορισμένα πράγματα. Το βιβλίο μάλλον δεν θα πουλήσει καθότι οι άνθρωποι δεν θέλουν να θυμούνται τα πράγματα πού έχω να τούς πω προτιμούν να βγάζουν χρήματα, παρά να λατρεύουν το Θεό.
Είναι αλήθεια ότι αυτή ή γενιά είναι μπερδεμένη. Το μόνο πρόβλημα με μένα είναι ότι δεν είμαι μπερδεμένος και γνωρίζω πολύ καλά ποιό είναι το καθήκον του ανθρώπου: να λατρεύει το Θεό και τον Υιό Του και να προετοιμάζεται για τη ζωή στον επερχόμενο κόσμο όχι να ζει άνετα κι ευτυχισμένα σ’ αυτόν τον κόσμο εκμεταλλευόμενος τον συνάνθρωπο του και ξεχνώντας το Θεό και τη Βασιλεία Του.
Αν ό Χριστός ερχόταν σήμερα σ’ αυτόν τον κόσμο, ξέρετε τί θα Του συνέβαινε; Θα Τον έκλειναν σε ψυχιατρείο και θα Τον υπέβαλαν σε ψυχοθεραπεία και το ίδιο θα έκαναν στους άγιους Του. Ό κόσμος θα Τον σταύρωνε σήμερα ακριβώς όπως το έπραξε πριν από δύο χιλιάδες χρόνια, διότι ό κόσμος δεν έχει μάθει τίποτα πέρα από το να κατεργάζεται ακόμη δολιότερες μορφές υποκρισίας.
Και τί θα συνέβαινε αν σε κάποια απλώς’ τις τάξεις μου στον πανεπιστήμιο, έλεγα στους φοιτητές μου ότι όλη ή μόρφωση του κόσμου είναι ασήμαντη, συγκρινόμενη με το καθήκον μας να λατρεύσουμε το Θεό, ν’ αποδεχτούμε το Θεάνθρωπο ό Όποιος πέθανε για τις δικές μας αμαρτίες και να προετοιμαστούμε για τη ζωή στον επερχόμενο κόσμο; Το πιθανότερο είναι ότι θα γελούσαν σε βάρος μου και φυσικά οι υπεύθυνοι του πανεπιστημίου αν το μάθαιναν, θα με απέλυαν – διότι είναι αντίθετο με το νόμο το να κηρύσσει κάποιος την Αλήθεια στα πανεπιστήμιά μας. Λέμε ότι ζούμε σε χριστιανική κοινωνία, αλλά αυτόν δεν ισχύει. Ζούμε σε μια κοινωνία πιο ειδωλολατρική και πιο εχθρική προς το Χριστό, από εκείνη στην όποια ό ‘ίδιος γεννήθηκε. Πρόσφατα ένας καθολικός Ιερέας, στον Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια στον Λος Αντζελες, τόλμησε να πει ότι το πανεπιστήμιο είχε παγανιστική ατμόσφαιρα και οι ιθύνοντες του πανεπιστημίου τον χαρακτήρισαν «φανατικό» και «παράφρονα». Έλεγε την αλήθεια αλλά οι άνθρωποι μισούν την αλήθεια και γι’ αυτόν ευχαρίστως θα ξανασταύρωναν το Χριστό ανθρώπου ερχόταν ανάμεσα τους.
Είμαι Χριστιανός και θα προσπαθήσω να είμαι ένας έντιμος Χριστιανός. Ό Χριστός είπε να χαρίσουμε όλα μας τα χρήματα και να Τον άκολουθήσουμε. Εγώ απέχω πολύ απλώς’ αυτόν. Όμως θα προσπαθήσω να μη βγάζω παραπάνω χρήματα απλώς’ όσα χρειάζομαι για να ζήσω. Αν το καταφέρω, εργαζόμενος ένα ή δύο χρόνια κάθε φορά σε κάποιο πανεπιστήμιο, τότε εντάξει. Τον υπόλοιπο καιρό όμως σκοπεύω να υπηρετήσω το Θεό με τα τάλαντα πού Εκείνος μου έδωσε. Φέτος έχω την ευκαιρία να το κάνω και θα το κάνω. Ό καθηγητής μου [ο Μπούντμπεργκ] ό όποιος είναι Ρώσος, (ή αγάπη για το Θεό μοιάζει να είναι πιο βαθιά ριζωμένη στους Ρώσους παρά σε άλλους λαούς), δεν προσπάθησε να με εμποδίσει να εγκαταλείψω για ένα χρόνο τον ακαδημαϊκό κόσμο- γνωρίζει πολύ καλά ότι ή αγάπη για την αλήθεια και για το θεό είναι απείρως πιο σημαντική απλώς’ την αγάπη για την ασφάλεια, τα χρήματα, τη φήμη.
Μπορώ μόνο να ακολουθήσω τη συνείδησή μου. Δεν μπορώ να κοροϊδέψω τον εαυτό μου. Ξέρω ότι κάνω το σωστό. Αν αυτό πού κάνω μοιάζει ανόητο στα μάτια του κόσμου, μπορώ μόνο να απαντήσω με τα λόγια του αποστόλου Παύλου: όλη ή σοφία αυτού του κόσμου, δεν είναι παρά μωρία στα μάτια του Θεού. Αυτό είναι κάτι πού ξεχνάμε πολύ εύκολα.
Πρέπει όμως να επιστρέψω στον κινεζικό κείμενο πού μεταφράζω. Τούς χαιρετισμούς μου στην Αϊλήν.
Με αγάπη, Ευγένιος.
ΒΙΒΛ. Π. ΣΕΡΑΦΕΙΜ ΡΟΟΥΖ Η ΖΩΗ ΚΑΙ ΤΑ ΕΡΓΑ ΤΟΥ ΤΟΜΟΣ Α
Ο ενωτικός αγώνας των πατέρων Σεραφείμ και Γερμανού εναντίον του σχισματικού ζηλωτισμού.
Θ.ΡΗΓΙΝΙΩΤΗ-Ο.Ο.Δ.Ε
(Απόσπασμα από το άρθρο Άγ. Ιωάννης Μαξίμοβιτς, π. Σεραφείμ Ρόουζ και σχισματικός ζηλωτισμός)
Α. Η ευλογία του γέροντα Σωφρόνιου
Το 1964, όταν επιχειρούσαν να συστήσουν την «Αδελφότητα του Αγίου Γερμανού της Αλάσκας», οι δύο πνευματικοί αδελφοί (μέλη της Ρ.Ε.Δ.) Ευγένιος Ρόουζ και Γκλεμπ Ποντμοσένσκυ, εκτός από την ευλογία του αγίου Ιωάννη Μαξίμοβιτς, που ήταν ο πνευματικός τους πατέρας, ζήτησαν με επιστολή τους και την ευλογία του αγίου γέροντα του 20ού αιώνα Σωφρονίου Σαχάρωφ, που ζούσε ήδη στο Έσσεξ της Αγγλίας, όπου ίδρυσε την περιώνυμη πλέον μονή του Τιμίου Προδρόμου. Ο γέροντας τους έστειλε ένα συγκινητικό γράμμα, όπου τους έδινε την ευλογία του και πνευματικές νουθεσίες (βλ. π. Δαμασκηνού, ό.π., σελ. 451-452). Ο γέροντας Σωφρόνιος ήταν κληρικός του Οικουμενικού Πατριαρχείου. Η μονή του Έσσεξ είναι σταυροπηγιακή μονή, δηλαδή υπάγεται απευθείας στην Κωνσταντινούπολη. Αυτό όμως δεν εμπόδισε τους δύο νεαρούς ορθόδοξους να απευθυνθούν σ’ αυτόν ως προς ένα έγκυρο φορέα της ορθόδοξης πνευματικότητας.
Λίγα χρόνια αργότερα οι δύο αδελφοί μετακόμισαν στα βουνά Νόουμπλ Ριτζ, στη βόρεια Καλιφόρνια, όπου και σύστησαν ένα μικροσκοπικό μοναστήρι, που αναδείχτηκε σε κυψέλη της ορθόδοξης πνευματικότητας. Εκάρησαν μοναχοί και αργότερα χειροτονήθηκαν ιερομόναχοι, κατόπιν πιέσεων της τότε πνευματικής ηγεσίας της Ρ.Ε.Δ. Έλαβαν τα ονόματα Σεραφείμ και Γερμανός. Στο ερημητήριό τους, με πρωτόγονα τεχνικά μέσα και πολλή προσευχή, συνέγραφαν και εξέδιδαν το περιοδικό The Orthodox Word (Ο Ορθόδοξος Λόγος), η έκδοση του οποίου συνεχίζεται μέχρι σήμερα. Στον Ορθόδοξο Λόγο δημοσιεύτηκαν τα επόμενα χρόνια αρκετά ιστορικά, αγιολογικά και θεολογικά άρθρα εξαιρετικής σπουδαιότητας.
Μέσα όμως από τον Ορθόδοξο Λόγο οι δύο αδελφοί αγωνίστηκαν και για την ενότητα στους κόλπους της Ορθόδοξης Εκκλησίας, η οποία ταρασσόταν τότε, όπως και σήμερα (και πάντοτε), από το μικρόβιο του εγωισμού, που γεννά το φανατισμό.
Θα δώσουμε μερικά στιγμιότυπα αυτού του αγώνα τους, από τον τρίτο τόμο της βιογραφίας του π. Σεραφείμ.
Σε κάποιον κατηχούμενο, ο π. Σεραφείμ έγραψε, μεταξύ άλλων:
«Μην έχεις κάποια υπερκριτική στάση. […] Μερικοί νεοφώτιστοι, αλίμονο, χρησιμοποιούν την Ορθοδοξία ως μέσο για να αισθάνονται ανώτεροι απέναντι στους μη ορθόδοξους, και μερικές φορές ακόμη και απέναντι στους ορθόδοξους άλλων δικαιοδοσιών. […] Νεοφώτιστοι, που υπερηφανεύονται οι ίδιοι “ότι γνωρίζουν καλύτερα” από τους ρωμαιοκαθολικούς και τους προτεστάντες, καταλήγουν συχνά στο να “γνωρίζουν καλύτερα” από τον εφημέριο της ενορίας τους, τον επίσκοπό τους και τελικά από τους Πατέρες και ολόκληρη την Εκκλησία! […]
»Εάν η στάση σου είναι ταπεινή και χωρίς “υπέρ-επικριτική” διάθεση, εάν τοποθετήσεις πρώτα τον Χριστό στην καρδιά σου και προσπαθήσεις να ζήσεις μια κανονική ζωή σύμφωνα με τον ορθόδοξο τρόπο και άσκηση, θα αποκτήσεις αυτή την επαφή [σ.σ. με τη ζώσα παράδοση της Ορθοδοξίας]. Αλίμονο, οι περισσότερες ορθόδοξες δικαιοδοσίες σήμερα… έχουν απολέσει αυτή την επαφή, περιορίζοντάς την στην απλή κοσμικότητα. Αλλά υπάρχει επίσης ένας πειρασμός από τη “σωστή πλευρά”, που προέρχεται από την ίδια την “υπέρ-επικριτική” στάση που μόλις ανέφερα. Η προσκολλημένη στις παραδόσεις Εκκλησία (των Παλαιοημερολογιτών) στην Ελλάδα βρίσκεται σήμερα σε χάος εξαιτίας αυτού· η μια παράταξη αντιπαλεύει την άλλη και αναθεματίζει την άλλη με βάση την “ακρίβεια των κανόνων” και χάνουν από τα μάτια τους ολόκληρη την παράδοση μέσα απ τον τονισμό των “υπέρ-ορθών” σημείων» (ιερομόναχος Δαμασκηνός, π. Σεραφείμ Ρόουζ, Η ζωή και τα έργα του, μφτρ. μοναχός Παΐσιος Νεοσκητιώτης, Μυριόβιβλος 2008, τ. Γ΄, σελ. 142-143, οι υπογραμμίσεις δικές μας).
Β. Η βασιλική οδός
Το 1976 στη Ρωσική Εκκλησία της Διασποράς «η “υπέρ-ορθή” ομάδα φαινόταν πως ήταν στο απόγειο της επιρροής της και είχε αρχίσει να αναπτύσσει τις εκκλησιαστικές της απόψεις με το να αναβαπτίζει ανθρώπους από άλλες Ορθόδοξες Εκκλησίες, αρχίζοντας από την Αγγλία. Το 1976 ήταν το έτος που πολλοί – συμπεριλαμβανομένου του ετοιμοθάνατου αρχιεπισκόπου Αβερκίου– φοβούνταν πως η “υπέρ-ορθή” ομάδα ίσως τελικά ευθυγραμμίσει τη Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία της Διασποράς με το δικό της είδος σχισματικής πολιτικής» (π. Δαμασκηνός, ό.π., σελ. 44).
Οι πατέρες Σεραφείμ και Γερμανός, αν και επιχείρησαν να μην εμπλακούν σ’ αυτή την ψυχοφθόρα κατάσταση, δεν άντεξαν βλέποντας αυτή την πρόσθετη και περιττή δοκιμασία του ορθόδοξου λαού. Όπως επισήμανε με πόνο ο π. Σεραφείμ στο Χρονικό της Αδελφότητας, η στάση της «υπέρ-ορθής» ομάδας «στην πραγματικότητα είναι περισσότερο προϊόν της ανθρώπινης λογικής παρά της ζωντανής παράδοσης της Εκκλησίας. Οι μεγάλοι Ρώσοι επίσκοποί μας και οι θεολόγοι επανεξετάζονται, επειδή δεν είναι πάντα “σωστοί” κατά την αντίληψη αυτής της ομάδας, και τα έργα τους σε αυτή την ερημιά φαίνεται τώρα να τίθενται υπό αμφισβήτηση: μιλάμε για “φανατισμό”, αλλά αυτό δίνει την εντύπωση ότι βοηθάμε στον σχηματισμό μιας ακραίας “παρατάξεως” μέσα στην Εκκλησία». «Ειδήσεις για δημόσιο “αναβαπτισμό” στην Αγγλία έχουν εξοργίσει πολλούς ανθρώπους και αναρωτιέται κανείς, ιδιαίτερα μετά το θάνατο του αρχιεπισκόπου Αβερκίου: ποιος θα ορίσει το ύφος του αληθινού ζήλου για το μέλλον;» (ό.π., σελ. 45 και 49).
Έτσι, αποφασισμένοι να αντιμετωπίσουν τις συνέπειες μια ευθείας αντιπαράθεσης με τους «ζηλωτές», οι δύο πατέρες άρχισαν να εκφράζουν μια νηφάλια θέση στον Ορθόδοξο Λόγο. Στον πρόλογο ενός άρθρου του προκαθημένου της Ρ.Ε.Δ. μητροπολίτη Φιλάρετου (σήμερα αναγνωρισμένου ως αγίου), ο π. Σεραφείμ έγραψε: «Υπάρχουν εκείνοι που επιθυμούν να κάνουν οτιδήποτε που είναι τελείως απλό και μαύρο και άσπρο. Θα επιθυμούσαν, (ο Μητροπολίτης Φιλάρετος) και η Σύνοδος να αποκηρύξουν τα μυστήρια των Νεοημερολογιτών ή των Εκκλησιών που βρίσκονται κάτω από κομμουνιστικό καθεστώς, μη συνειδητοποιώντας πως δεν είναι δουλειά της Συνόδου να αποφαίνεται και να αποφασίζει σε ένα τόσο ευαίσθητο και περίπλοκο θέμα» (ό.π., σελ. 50, η υπογράμμιση δική μας).
Το σύντομο κείμενο του π. Σεραφείμ προκάλεσε επιστολές αγανάκτησης από σκανδαλισμένους ιερείς της Ρ.Ε.Δ. Όπως παρατήρησε ο π. Σεραφείμ, οι ιερείς αυτοί «απλά δεν είχαν καμιά ιδέα ότι μπορεί να υπάρξει μια τέτοια κατάσταση […] όπως είναι αυτό που ονομάζεται “πειρασμός εκ δεξιών”» (ό.π., σελ. 51). Ωστόσο, ο αρχιεπίσκοπος Αντώνιος της Ρ.Ε.Δ. και άλλοι, ιερείς και λαϊκοί, εξέφρασαν τη συμπαράστασή τους προς τους πατέρες και δήλωσαν ότι η τοποθέτησή τους τούς έδωσε θάρρος, αφού ο «ζήλος ου κατ’ επίγνωσιν» προκαλούσε ανησυχία στους πιο συνετούς (βλ. σελ. 51-52 και 55-57).
Ο π. Σεραφείμ έγραψε: «Βλέπουμε την ανάγκη για τη διατύπωση μιας υγιούς τοποθέτησης, η οποία θα δίνει έμφαση στην αληθινή Ορθοδοξία, η οποία σταθερά θα αντιτίθεται στον οικουμενισμό και τον εκσυγχρονισμό, αλλά δεν θα βγαίνει από το πλοίο που είναι η Εκκλησία, “προσδιορίζοντας” τα πράγματα σαν παρουσία ή απουσία της χάριτος ή “αναβαπτίζοντας” εκείνους που είναι ήδη ορθόδοξοι». Ένα ολόκληρο άρθρο θα χρειαζόταν να γραφτεί, με σύνεση και διάκριση. «Αυτό θα είναι ιδιαίτερα δύσκολο να το κάνουμε, αλλά με τη βοήθεια του Θεου και τις προσευχές των αγίων που μας προστατεύουν θα βάλουμε τα δυνατά μας για να κάνουμε το ελάχιστο» (ό.π., σελ. 53-54, υπογρ. δικές μας).
«Το άρθρο που ο π. Σεραφείμ έγραψε τελικά και δημοσίευσε είχε τον τίτλο “Η βασιλική οδός: Αληθινή Ορθοδοξία σε μία εποχή αποστασίας”. Όπως φάνηκε από την αρχή, η διδαχή της “βασιλικής οδού” δεν ήταν μέρος κάποιου συγγράμματος της “ορθόδοξης θεωρίας των κλάδων” [σ.σ. ότι δήθεν κανείς δεν έχει το σύνολο της αλήθειας, αλλά ο καθένας κι από ένα τμήμα της – βασική θεωρία του οικουμενισμού], αλλά ήταν η διδασκαλία των αγίων Πατέρων της Εκκλησίας. Άρχισε με ένα απόσπασμα του αγίου Ιωάννη του Κασσιανού: “Όπως λένε οι Πατέρες, τα άκρα και από τις δύο πλευρές είναι εξίσου βλαβερά… (Πρέπει) να βαδίζουμε τη βασιλική οδό, αποφεύγοντας τα άκρα και από τις δύο πλευρές”.
»“Εφαρμόζοντας αυτήν τη διδασκαλία στη δική μας κατάσταση”, έγραψε αργότερα στο άρθρο του ο π. Σεραφείμ, “πρέπει να πούμε πως η “βασιλική οδός” της αληθινής Ορθοδοξίας σήμερα είναι “το μέσον, το κέντρο”, που σημαίνει να βρίσκεσαι ανάμεσα στα άκρα του οικουμενισμού και της μεταρρύθμισης από τη μια πλευρά και του “ζήλου ου κατ’ επίγνωσιν” (Ρωμ. 10:2) από την άλλη… Ίσως κανένας ορθόδοξος διδάσκαλος στις ημέρες μας δεν μας παρέχει ένα τέτοιο ηχηρό και φλογερό παράδειγμα ορθόδοξης μετριοπάθειας, όπως τελευταία ο αρχιεπίσκοπος Αβέρκιος του Τζόρντανβιλ· τα αναρίθμητα άρθρα και οι ομιλίες του αποπνέουν το αναζωογονητικό πνεύμα του ορθόδοξου ζήλου, χωρίς καμιά απόκλιση ούτε προς τα “δεξιά” ούτε προς τα “αριστερά” [σ.σ. εννοεί προς καμία «παράταξη» ορθοδόξων] και με έμφαση στην πνευματική πλευρά της αληθινής ορθοδοξίας”» (ό.π., σελ. 54-55)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου